Być pracownikiem, ale na jakich zasadach? Rodzaje umów i kontraktów

Kiedyś sprawa była prosta. Kto miał pracę, ten miał po prostu etat. Ewentualnie bardziej przedsiębiorczy mieli jeszcze „fuchy”, ale nikt nie zawracał sobie głowy ich formalizowaniem. Teraz niestety, zanim jeszcze wypytasz o swoje obowiązki i wysokość wynagrodzenia musisz ustalić, jaką umowę proponuje Ci pracodawca. A możliwości jest naprawdę wiele – etat to tylko jedna z nich.

Zmieniający się rynek pracy oferuje bardzo wiele form zatrudnienia. Od najbardziej powszechnej umowy o pracę (tzw. etatu) do bardziej elastycznych form współpracy. Każdy typ umowy ma swoje wady i zalety, z którymi warto się zapoznać przed podjęciem ostatecznej decyzji.

Praca tymczasowa – start do kariery

Praca tymczasowa to stosunkowo nowe rozwiązanie na nowym rynku pracy. Pracownicy, potocznie nazywani „czasownikami”, pojawiają się jednak coraz częściej nie tylko w dużych firmach, ale też w mniejszych przedsiębiorstwach i przy pracy sezonowej.

Na czym polega praca tymczasowa?

Kandydat nie szuka zatrudnienia bezpośrednio w firmie, ale zgłasza się do agencji pracy tymczasowej. Tam może zapoznać się z różnymi ofertami, często specjalista ds. rekrutacji pomaga wybrać najlepszą. Pracownik zatrudniany jest przez agencję, która odgrywa rolę pośrednika. W praktyce obowiązki wykonuje jednak w firmie docelowej. Dla wielu pracowników to okazja do zdobycia doświadczenia, a także do nawiązania kontaktów zawodowych, które często owocują propozycją stałego zatrudnienia.

Wady i zalety pracy tymczasowej

ZALETY

WADY

Podpisujesz umowę z agencją, która działa w różnych sektorach rynku, a więc jest stabilnym przedsiębiorstwem

Praca tymczasowa nie obejmuje zazwyczaj specjalistycznych stanowisk

 

Nawet, jeśli zmieniasz miejsca wykonywania pracy czy zakres obowiązków, masz ciągłość zatrudnienia, bo to agencja szuka dla Ciebie nowych pracodawców Mniejszy wymiar urlopu, krótszy okres wypowiedzenia i brak odprawy
Umowa wiąże się z odprowadzaniem wszystkich składek, masz też prawo do zwolnienia chorobowego oraz urlopu  
Umowa o pracę

Umowa o pracę, najlepiej na czas nieokreślony, to dla wielu kandydatów przeważające kryterium przy wyborze pracy. Etat kojarzony jest ze stabilnością i pewnością zatrudnienia oraz licznymi dodatkowymi przywilejami. Tymczasem dla pracodawcy synonimem etatu są przede wszystkim wysokie koszty. Kto ma rację? Niestety obie strony.

Wady i zalety umowy o pracę

ZALETY

WADY

Umowa objęta wszystkimi regulacjami Kodeksu Pracy (płaca minimalna, maksymalny czas pracy, płatne nadgodziny, szczególne prawa dla kobiet w ciąży i rodziców wychowujących dzieci) Wysokie koszty – dotyczy to zarówno pracownika, jak i pracodawcy, różnica między zarobkami brutto a netto jest bardzo duża
Stałe wynagrodzenie zapisane w umowie Z punktu widzenia pracodawcy: ryzyko blokady stanowiska, gdy pracownik jest na długim zwolnieniu czy urlopie wychowawczym
Składka emerytalna i naliczanie lat pracy niezbędnych do emerytury Z góry narzucone godziny pracy niezależne od tego czy rzeczywiście obecność w firmie jest potrzebna

Płatny urlop wypoczynkowy

 

 
Możliwość korzystania z płatnego zwolnienia lekarskiego  
Stabilność zatrudnienia, obowiązuje okres wypowiedzenia  
Większa zdolność kredytowa i wiarygodność w oczach banków  

Oczywiście mówiąc o umowie o pracę trzeba uwzględnić, że może mieć ona bardzo różne formy. Przede wszystkim, choć to rzadko stosowane rozwiązanie, nie musi obejmować pełnego wymiaru czasu pracy. Można być zatrudnionym na część etatu. Poza tym umowa może być zawarta na czas określony lub nieokreślony, stosuje się też umowy na zastępstwo za nieobecnego pracownika.

Umowy cywilnoprawne: zlecenie i dzieło

Umowa zlecenie oraz umowa o dzieło są to tzw. umowy cywilnoprawne, co oznacza, że nie obejmuje ich Kodeks Pracy.

Wady i zalety umów cywilnoprawnych

ZALETY

WADY

Dużo niższe koszty – niewielka różnica między stawką brutto i netto Brak obowiązkowego urlopu wypoczynkowego
Możliwość zastosowania podwyższonych kosztów uzyskania przychodu – 50% Nie są naliczane lata do nabycia uprawnień emerytalnych
Duża elastyczność w tworzeniu warunków umowy Łatwiejsze rozwiązanie umowy ze zleceniobiorcą niż z pracownikiem
Elastyczny czas wykonywania zleceń  
Możliwość współpracy z różnymi zleceniodawcami  

Dodatkowo pewne uprawnienia zmieniają się w zależności od tego czy podpisujesz umowę o dzieło, czy zlecenie. Czym różnią się te umowy?

 

Umowa zlecenie

Umowa o dzieło

Kodeks Pracy nie nie
Ubezpieczenie społeczne tak, jeśli nie ma innego tytułu do ubezpieczenia nie
Ubezpieczenie zdrowotne tak, jeśli nie ma innego tytułu do ubezpieczenia nie
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe tak nie
Możliwość zastosowania 20 proc. lub 50 proc. kosztów uzyskania przychodu tak tak
Płatny dzień wolny opcjonalnie, za porozumieniem ze zlecającym opcjonalnie, za porozumieniem z zamawiającym

Samozatrudnienie, czyli pracownik na swoim

Samozatrudnienie polega na założeniu jednoosobowej działalności gospodarczej i świadczeniu usług innym firmom. Często samozatrudnienie w praktyce nie różni się wiele od tradycyjnej pracy, bo usługi świadczone są jednemu zleceniodawcy, ale może być też pierwszym krokiem do rozwoju własnego dochodowego biznesu. Niezależnie od tego, z iloma zleceniodawcami współpracuje właściciel jednoosobowej firmy - jego prawa i obowiązki są takie same.

Wady i zalety samozatrudnienia

ZALETY

WADY

Preferencyjne składki ZUS przez pierwsze dwa lata działalności Jako przedsiębiorca ponosisz ryzyko: musisz brać pod uwagę zmiany na rynku, utratę zleceniodawców itp.
Wliczenie niektórych wydatków w koszty prowadzenia działalności Konieczność płacenia składek nawet, jeśli firma nie przynosi dochodu
Samodzielne regulowanie czasu pracy, zakresu działalności i zarobków Konieczność prowadzenia rozliczeń księgowych
Możliwość zatrudnienia pracowników, gdy działalność się rozwija, co pozwala zwiększyć przychody Konieczność nieustannej nauki i rozwoju w różnych dziedzinach, by być konkurencyjnym
Możliwość wystawiania faktury lub rachunku, co zwiększa liczbę firm potencjalnie zainteresowanych nawiązaniem współpracy Brak szkoleń i kursów opłacanych przez pracodawcę

Warto podkreślić, że samozatrudnienie może być bardzo atrakcyjną alternatywą dla innych form pracy, ale jest przeznaczone przede wszystkim dla osób przedsiębiorczych i umiejących samodzielnie zarządzać swoim czasem i obowiązkami.